تولید جهانی کک نفتی ( ماده اولیه گرافیت کم سولفور ) در سال‌های گذشته به دلیل افزایش رو به رشد عرضه نفت‌های سنگین بوده است. بازار بین مصرف‌کنندگان کک سبز و کک کلسینه به دو بخش تقسیم شده است. در نظر گرفتن آلاینده‌ها، کیفیت پتروکک به نوع نفتی که فرآوری می‌شود و شرایط عملیاتی واحد تولید بستگی دارد. سه فرآیند مختلف می‌توانند پتروکک را تولید کنند. هزینه پتروکک با محتوای گوگرد آن معکوس است. با توجه به نوع فرآیند مصرف‌کننده، برخی تنها می‌توانند از کک با محتوای کم گوگرد استفاده کنند. با این حال، مصرف‌کنندگان دیگر می‌توانند کک با محتوای بالای گوگرد را بدون نیاز به فرآیند حذف گوگرد از گازهای تخلیه شده، مثل نیروگاه‌های با دیگ‌های بستر سیال و در صنعت سیمان که گازهای گوگردی به شکل سولفات کلسیم به کلینکر ترکیب می‌شوند، مصرف کنند.
کک نفتی به عنوان ماده اولیه گرافیت کم سولفور و پر سوافور ، محصول جانبی صنعت پالایش نفت، دارای ارزش حرارتی بالا و هزینه کم است. با توجه به افزایش تولید روغن‌های سنگین در سال‌های اخیر، تولید کک نفتی نیز افزایش یافته است. هزینه کم و فراوانی این محصول، آن را به پسماندی جذاب برای صنعت، به ویژه بخش‌های تولید برق و سیمان تبدیل کرده است. با افزایش سنگین‌تر شدن روغن‌ها، چگالی آن‌ها در درجات API کاهش می‌یابد و محتوای آلاینده‌های آن‌ها، به ویژه ترکیبات گوگردی، ممکن است افزایش یابد. به دلیل این موضوع، کرکینگ کاتالیزوری سیال که گازوئیل را به گاز و بنزین تبدیل می‌کند، همراه با کک‌سازی در پالایشگاه‌ها افزایش یافته و اهمیت بیشتری پیدا کرده است. از آنجایی که کک نفتی محصولی است که از انتهای فرآوری نفت مشتق می‌شود، این محصول دارای مقادیر مختلفی از گوگرد است که بسته به نوع نفتی که از آن تولید شده، متفاوت است. بنابراین، کک‌ها ممکن است دارای محتوای گوگرد بالا و پایین باشند. مشکل اصلی اینجاست که کنترل انتشار گوگرد چالش‌برانگیز است، اما در ادبیات فن‌آوری های زیادی برای کنترل انتشار SO2 وجود دارد، مانند استفاده از جاذب CaO یا فرآیند گوگردزدایی حرارتی.
ایالاتمتحده آمریکا، از 2005 تا 2012 (2012 ،EIA)ماده اولیه گرافیت کم سولفور
انواع فرآیندهای تولید نفت کک:
- کک‌سازی تاخیری (Delayed Coking):
- در این فرآیند، نفت خام در دماهای بالا و فشار بالا با کمک یک واکنش از مواد افزودنی مانند کاتالیزورها به تجزیه تحت فشار و در دماهای بالا تبدیل می‌شود.
- این فرآیند می‌تواند ککی با کیفیت متوسط و محتوای گوگرد متوسط تولید کند.
- کک‌سازی در بستر سیال (Fluid Coking):
- در این فرآیند، نفت خام با مواد افزودنی در دمای بالا و فشار کمتری تبدیل می‌شود.
- کک تولیدی از این فرآیند ممکن است دارای کیفیت پایین‌تری و محتوای گوگرد بیشتری باشد.
- کک‌سازی در بستر سیال همراه با گاز شدن (Flexi-Coking):
- این فرآیند یک ترکیب از کک‌سازی و گازسازی است که در آن نفت خام به همراه گازهای طبیعی در دمای بالا و فشار کم تبدیل می‌شود.
- کک تولیدی از این فرآیند ممکن است دارای خصوصیات خاصی باشد که به ترکیب و شرایط عملیاتی فرآیند بستگی دارد.
تولید جهانی نفت کک:
- تولید جهانی نفت کک در سال 2001 به 81 میلیون تن، در سال 2002 به 83 میلیون تن و در سال 2005 به 88 میلیون تن افزایش یافته است.
- ایالات متحده آمریکا بزرگترین تولیدکننده نفت ککی است و حدود 66 درصد از تولید جهانی را تأمین می‌کند.
- کشورهای دیگری مانند چین نیز سهم مهمی در تولید نفت کک دارند، اما ایالات متحده به عنوان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده برجسته است.
- بازار نفت ککی بیشتر در صنایع مانند پالایش نفت، تولید برق، سیمان، فولاد و آلومینیوم محدود شده است.
تعدادی عامل بر قیمت بازار کک نفتی تأثیر می‌گذارند. افزایش قیمت بین‌المللی زغال سنگ و افزایش تقاضا برای کک نفتی دو عامل اصلی هستند. به گفته تحلیل‌گران، افزایش قیمت بین‌المللی زغال سنگ به طور کلی بیشتر بر قیمت بالای کک نفتی تأثیر می‌گذارد، معمولاً با تاخیری حدود 3 ماه. در شکل 2، تکامل قیمت کک نفتی نسبت به هزینه گازهای طبیعی و مصنوعی تولید شده توسط گازسازی کک نفتی به دلار آمریکا بر میلیون BTU نشان داده شده است (منبع: GCPA، 2005).
جدول 4 نشان دهنده مقایسه قیمت کک‌های تولید شده در منطقه خلیج آمریکا و ونزوئلا نسبت به دسامبر 2012 است. این جدول نشان می‌دهد که محتوای گوگرد بیشتر از شاخص Hardgrove – HGI با قیمت‌ها تداخل دارد. به استثنای کک تولید شده در ساحل غربی ایالات متحده، یک روند صعودی در قیمت‌ها وجود دارد. ثبات قیمت کک نفتی در سال‌های اخیر نیز انگیزه‌ای برای استفاده از آن بوده است. شکل 3 همچنین مقایسه قیمت (مارس 2007) بین پت کک تولید شده در منطقه خلیج آمریکا و ونزوئلا را نشان می‌دهد.
محتوای سختی HGI.
شکل 3 نشان می‌دهد که قیمت کک نفتی همیشه زیر قیمت زغال سنگ بوده است. اما از جولای سال 2004، قیمت کک نفتی به طور فزاینده‌ای به قیمت زغال سنگ نزدیک‌تر شده است. در جولای 2006 و ژانویه 2007، قیمت کک نفتی از قیمت زغال سنگ پیشی گرفته است. از سوی دیگر، مقدار کک نفتی که یک پالایشگاه تولید می‌کند، ربطی به ارزش بازار ندارد. در واقع، پالایشگاه‌ها زمانی که تقاضا در بازار افزایش می‌یابد و قیمت‌ها افزایش می‌یابد، تصمیم به تولید کک نفتی بیشتری ندارند. دلیل تولید کک نفتی زمانی است که مقادیر بیشتری از فراکسیون‌های نفتی سنگین به بخش‌های سبک‌تر مانند سوخت هواپیما و بنزین تبدیل می‌شوند که باقیمانده‌های بیشتری ایجاد می‌کنند. اما اگر یک پالایشگاه قطعات سنگین بیشتری مانند نفت کوره تولید کند، در این فرآیند کک نفتی کمتری تولید می‌شود.
منبع:انتشارات انرژی (2015).
شرکت ویستا آسمان تامین کننده انواع گرافیت کم سولفور و پر سولفور از بهترین منابع موجود با قیمتی رقابتی. جهت ثبت سفارش با ما در تماس باشید
